Rabka: solanki i uzdrowisko od 1254 r.

Tego szukamy w Rabce

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: pogoda Rabka, Rabka, Rabka praca, kino Rabka, busy Rabka Kraków, siwy dym Rabka.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Rabce, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jej historii.

Bądź na bieżąco z faktami w Twoim Mieście!

Historia Rabki jest ściśle związana z obecnością solnych źródeł, sięgającą XIII wieku, kiedy to klasztor Cystersów ze Szczyrzyca otrzymał pozwolenie od wojewody krakowskiego, Teodora Gryfity, na osadnictwo i wykorzystanie soli dla potrzeb klasztoru. Miejscowość została po raz pierwszy wymieniona w dokumencie Bolesława Wstydliwego z 1254 r., potwierdzającym własność tych terenów przez Cystersów. Jan Długosz użył terminu Sal in Rabka, odwołując się do tego dokumentu.

Pierwsza lokacja Rabki miała miejsce w 1364 r., kiedy Kazimierz Wielki nadał Mikołajowi z Uścia przywilej na osadzenie kolonistów między rzekami Rabą, Słoną, Łętownią i Kasiną. Kolejną lokację Rabki na prawie magdeburskim przeprowadzono w roku 1446. Gdy Rabkę przejęli Jordanowie z Zakliczyna, Wawrzyniec Spytek Jordan, kasztelan krakowski, ufundował rabczańską parafię (1557 r.) i pierwszy kościół, który został wybudowany w 1565 r., ale niestety uległ zniszczeniu pod koniec XVI wieku. W latach 1600-1606 zbudowano nowy drewniany kościół pw. św. Marii Magdaleny, który przetrwał do dziś.

W drugiej połowie XVI wieku zainteresowanie solankami w Rabce wzrosło, uznawano je za uzdrawiające. W 1568 r. Jerzy Grossman uzyskał zezwolenie od króla Zygmunta Augusta na poszukiwanie i wydobycie soli, ale próby te nie powiodły się.

Po rozbiorach Rabka przeszła pod panowanie austriackie. W 1818 r. austriaccy okupanci, dbając o monopol państwowy na wydobycie soli, zakazali czerpania wód solankowych i nakazali ich zasypanie.

W połowie XIX wieku Józef Wieniawa Zubrzycki nabył dobra rabczańskie, a jego syn, Julian Zubrzycki, przyczynił się do rozwoju uzdrowiska w Rabce. W 1858 r. Komisja Balneologiczna Towarzystwa Naukowego Krakowskiego przeprowadziła analizę solanek, uznając rabczańskie solanki za bogate w jod i brom, co uczyniło je jednymi z najlepszych w Europie. Na podstawie wyników badań Komisja zwróciła się do władz austriackich z prośbą o otwarcie zakładu kąpielowego. W 1860 r. dziedzic Rabki, Julian Zubrzycki, otrzymał zgodę na utworzenie uzdrowiska, a rok później zrekonstruowano zasypane źródła, takie jak „Maria”, „Rafaela”, „Krakus”, „Kazimierz” i „Helena”, rozpoczynając budowę Łazienek. Uzdrowisko zostało oficjalnie otwarte w 1864 r. W tym czasie wytyczono główne trasy uzdrowiskowe i założono park. Centrum uzdrowiska zostało umieszczone w pobliżu eksploatowanych źródeł, a najważniejszą budowlą był Dom Zdrojowy, z krytym deptakiem równoległym do Łazienek. W 1889 r. Julian Zubrzycki przekazał teren pod budowę kolonii dla dzieci skrofulicznych, co zapoczątkowało specjalizację Rabki jako uzdrowiska dziecięcego.

Kolejny etap rozwoju uzdrowiska związany jest z zakupem tych ziem przez rodzinę Kadenów w 1895 r. Uzdrowisko szybko rozwijało się, zdobywając międzynarodową renomę jako miejsce leczenia dzieci w pierwszych latach XX wieku i międzywojniu. To potwierdza liczba kuracjuszy, która wzrastała z czasem: 1914 r. – 6 729 osób, 1934 r. – 20 339 osób, 1938 r. – 27 452 osoby, 1939 r. – 30 153 osoby.

W czasie II wojny światowej uzdrowisko w Rabce było zamknięte - źródła zostały zanieczyszczone, sprzęt został zniszczony lub wywieziony do Niemiec. W pensjonatach przebywali ranni żołnierze niemieccy, a dzieci oficerów niemieckich przebywały na koloniach i kwarantannach. Lokalne organizacje paramilitarne miały tu swoje siedziby, w tym siedzibę NSDAP i szkołę policyjną. W okupowanej Rabce doszło do eksterminacji społeczności żydowskiej. Mieszkańcy Rabki prowadzili działalność partyzancką i organizowali tajne nauczanie. Niestety, wojska niemieckie zniszczyły uzdrowisko podczas odwrotu, w tym spalono zakład przyrodoleczniczy. Ostatecznie Rabka została wyzwolona przez wojska radzieckie 28 stycznia 1945 r.

Po wojnie zniszczone uzdrowisko zostało odebrane rodzinie Kadenów-Wieczorkowskich i przejęte przez Skarb Państwa. W Polsce, osłabionej wojną, poważnym problemem stało się zwiększenie zachorowalności na gruźlicę, zwłaszcza wśród dzieci. Rabka ze swoim klimatem stała się głównym ośrodkiem leczenia gruźlicy. Szereg sanatoriów prowadziło działalność w tym zakresie. Wzrastające zapotrzebowanie na miejsca dla dzieci chorych na gruźlicę spowodowało, że w 1946 r. doktor F. Litwin, Minister Zdrowia, zainicjował utworzenie dużego ośrodka leczenia gruźlicy. Pierwsze sanatorium obserwacyjne zostało otwarte w roku następnym.

Z uwagi na dynamiczny rozwój i podejmowane inicjatywy przyczyniające się do rozwoju miejscowości, 21 września 1953 r. Rabka otrzymała prawa miejskie, a od 1 stycznia 1967 r. uzyskała status uzdrowiska.

---

Nie daj pogodzie się zaskoczyć! Sprawdź prognozę w Rabce