Z życia literatów. Cz. I

Urodził się w Dubiecku nad Sanem w rodzinie hrabiów Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Był spokrewniony z wybitnymi rodzinami Rzeczypospolitej. W okresie dzieciństwa cieszył się miłością i mądrą opieką swoich najbliższych. Razem z dwoma braćmi otrzymał staranne wykształcenie i wybrał drogę duchowną.
Jako młody ksiądz spędził dwuletni okres studiów w Rzymie. Po powrocie do kraju został sekretarzem prymasa i nawiązał przyjaźń z młodym Poniatowskim, który w przyszłości miał zostać królem. Od czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego rozpoczęła się imponująca kariera duchowna Krasickiego. Szybko awansował, stając się biskupem warmińskim, otrzymując tytuł książęcy i zostając senatorem Rzeczypospolitej. Na koniec swojego życia osiągnął godność arcybiskupa gnieźnieńskiego.
Biskupstwo warmińskie stanowiło dla niego ważne miejsce w społecznej hierarchii oraz dawało mu uzasadnione poczucie niezależności. Niemniej, nie było to spokojne schronienie. Kapituła przyjęła swojego nowego zwierzchnika chłodno, obawiając się zmian. Jednocześnie narastały prowokacje i naciski ze strony Prus, które dążyły do przyłączenia Warmii w ramach rozbiorów Polski. Krasicki otwarcie protestował przeciwko obcej interwencji i starał się zapobiec wojnie domowej na Warmii.

Wśród jego podróży oprócz wyjazdu do Paryża w trakcie konfederacji barskiej często odwiedzał Berlin, Poczdam i Sans-Souci na zaproszenie Fryderyka II. Po I rozbiorze Polski cała diecezja warmińska stała się częścią Prus, co stwarzało trudną sytuację dla poety-biskupa. Mimo przyjaźni z królem Polski Krasicki był zmuszony do kontaków towarzyskich i administracyjnych z królem Prus.

Jego twórczość literacka przyniosła chwałę panowaniu Stanisława Augusta, ale nie promowała bezpośrednio programu politycznego króla. Jako wybitny przedstawiciel polskiego klasycyzmu zadebiutował hymnem "Święta miłości kochanej ojczyzny" w wieku około czterdziestu lat. To było późne, ale niezwykle udane wprowadzenie, ponieważ ta strofa, będąca częścią IX pieśni poematu heroikomicznego "Myszeida", przez wiele lat pełniła rolę hymnu narodowego. Krasicki wyraził w niej uniwersalną ideę patriotyzmu przy użyciu podniosłego stylu. Warto dodać, że ten tekst był przekładany także na język francuski w różnych wersjach.

Książę Biskup Warmiński (X.B.W.) doskonale kształtował różne gatunki literackie klasycyzmu europejskiego i jednocześnie otwierał drogę nowym rodzajom literackim. Jednym z wyjątkowych dzieł jest pierwsza polska powieść nowożytna "Przypadki Mikołaja Doświadczyńskiego," która łączy w sobie różne odmiany powieści oświeceniowej, takie jak satyryczno-obyczajowa, przygodowa, robinsonada, utopia i powieść dydaktyczna. Główny bohater, Mikołaj Doświadczyński, to zwykły polski szlachcic, który podczas licznych przygód w Warszawie, Paryżu i na wyspie Nipu kształtuje swoją osobowość i wyciąga wnioski z doświadczeń. W rezultacie staje się mądrym, dobrym człowiekiem i wzorowym obywatelem, co odzwierciedla idee fizjokratyzmu. Ten wzorzec mądrego gospodarza kontynuowany jest także w kolejnej powieści "Pan Podstoli."
Powstanie poematu "Monachomachia" wiązało się z rozmową z Fryderykiem II pruskim w pałacu Sans-Souci. Krasicki mieszkał tam w apartamencie, który dawniej należał do Woltera. W tej żartobliwej epopei opisującej konflikt między mnichami, Krasicki realizował oświeceniowe konwencje gatunku. Edycja tekstu stała się niemal skandalem obyczajowym.
Najbardziej trwałym literackim pomnikiem Oświecenia są Bajki Krasickiego. Te utrwalone w europejskiej tradycji opowieści charakteryzują się niepowtarzalnym artystycznym pięknem. Poeta również badał świat i naturę ludzką w swoich Satyrach. Jako klasyk poezji intelektualnej eksplorował obszary, które rzadko były badane.

Krasicki nie ograniczał się tylko do literatury pięknej. Napisał prace z zakresu homiletyki, teologii, heraldyki, wydał dwutomową encyklopedię, pisał artykuły do czasopism, takich jak "Monitor," i prowadził własną gazetę "Co Tydzień." Tłumaczył również dzieła, takie jak prace Plutarcha i Pieśni Osjana.

Król wyraził swoje uznanie dla Krasickiego nadając mu najwyższe odznaczenia, w tym Order Orła Białego, Order św. Stanisława oraz medal honorowy z dewizą "Dignum laude virum musa vetat mori."

Dzieła Krasickiego zdobyły europejską sławę i zostały przetłumaczone na wiele języków, w tym łaciński, francuski, niemiecki, włoski, rosyjski, czeski, chorwacki, słoweński i węgierski. Jego twórczość była szeroko doceniana przez cały XIX wiek.
Wielu pisarzy oświeceniowych oddało mu hołd w swoich utworach poetyckich, takich jak S. Trembecki, F. Zabłocki i A. Mier, a także w XX wieku K.I. Gałczyński. Prozaicy również uczynili go bohaterem swoich dzieł, jak W. Pol, A. Nowaczyński i H. Sienkiewicz.

Poeta uczy i bawi

Dzięki swoim utworom poeta ukazuje swój własny sposób postrzegania życia i otaczającego świata. Bajki Krasickiego stanowią bogate źródło informacji o siedemnastowiecznej Polsce oraz ogólnych cechach ludzkiego zachowania, które mają uniwersalne znaczenie niezależnie od czasu i miejsca. Choć humor często jest używany w tych dziełach, bywa, że nie jest w stanie przezwyciężyć pesymizmu związanego z niektórymi przedstawionymi sytuacjami. Czytelnik często po lekturze tych utworów jest skłonny do refleksji nad różnymi kwestiami, ponieważ bajki, pomimo że bawią, przekazują także mądrość życiową. To właśnie dzięki lekkiemu podejściu, utrzymującemu się w pamięci, są one skutecznym narzędziem dydaktycznym.

Myszy
Każdy się swoim zatrudnia kłopotem:
Myślały myszy, co tu robić z kotem.
Mówiły jedne: «Darami go skusić!»
Mówiły drugie: «Lepiej go udusić!»
Wtem się odezwał szczur szczwany, bo stary:
«Próżne tu groźby, próżne i ofiary.
I dary weźmie, i przysięgi złamie!
Najlepiej cicho siedzieć sobie w jamie,
A opatrzywszy zewsząd bez łoskotu
Ani być z kotem, ani przeciw kotu».

Mistrz satyry

W mitologii greckiej, terminem "satyry" określano śmiertelne bóstwa związane z lasem i płodnością, które były częścią orszaku Dionizosa. Satyry przedstawiane były jako istoty o nietypowej budowie ciała: górną część miały ludzką, ale z wyjątkowymi cechami, takimi jak spłaszczony nos, spiczaste uszy i włosy przypominające sierść, natomiast dolna część ich ciała była w formie koziej. Termin "satyra" odnosi się również do specyficznych utworów literackich, które krytykują postawy lub jednostki, wyolbrzymiając je w sposób komiczny lub karykaturalny. Wspólną cechą obu tych znaczeń jest "mieszanie", co oznacza łączenie różnych cech: u bogów było to łączenie cech zwierzęcych z ludzkimi, a w utworach literackich łączenie elementów charakterystycznych dla różnych rodzajów literackich oraz przerysowywanie ich w sposób karykaturalny.

Ignacy Krasicki kpi z takich wad jak nadmierne spożywanie alkoholu, poddawanie się trendom mody, chciwość, a także przedstawia różne aspekty różnych sytuacji życiowych, takie jak małżeństwo czy podróże. Tym razem wykorzystuje do tego gatunek literacki, znany jako satyra, który łączy w sobie cechy epiki, liryki i dramatu. Celem satyry jest pokazywanie rzeczywistości w zniekształconym zwierciadle.